Recordaantal Belgen vraagt zelf om verbod op toegang tot goksites en casino’s

In 2024 vroegen maar liefst 12.509 mensen in België vrijwillig om zichzelf uit te sluiten van deelname aan kansspelen. Dit blijkt uit recente cijfers die Belga kon inkijken via de Kansspelcommissie (KSC). Het gaat om een duidelijke trend. Steeds meer Belgen nemen vrijwillig afstand van gokken, uit bezorgdheid over hun gedrag of om terugval te voorkomen. De zwarte lijst, officieel bekend als de EPIS-lijst (Excluded Persons Information System), telt inmiddels bijna 190.000 dossiers. Het onderwerp raakt daarmee aan een groeiende maatschappelijke zorg: de strijd tegen gokverslaving.

Wat is de EPIS-lijst?

De EPIS-lijst is het Belgische zelfuitsluitingsregister voor kansspelen. Wie op deze lijst staat, krijgt geen toegang tot fysieke casino’s, speelautomatenhallen en gereguleerde online gokwebsites. Zowel personen met een beginnende gokverslaving als spelers die risico’s willen vermijden, kunnen zichzelf laten registreren. Ook familieleden kunnen in uitzonderlijke gevallen zo’n aanvraag indienen bij de Kansspelcommissie.

Van de bijna 190.000 actieve dossiers zijn er ruim 63.000 gebaseerd op vrijwillige uitsluiting. De overige registraties betreffen onder meer mensen in collectieve schuldenregeling, ambtenaren met een gevoelige functie of spelers die op gerechtelijk bevel uitgesloten werden.

De cijfers tonen een duidelijke stijging in zelfuitsluitingen, van minder dan 5.000 in 2021 naar ruim 12.000 in 2024. Volgens Stefaan Savenberg van de Kansspelcommissie is de invoering van het digitale identificatiesysteem Itsme in 2022 een belangrijke katalysator geweest. “Sinds het eenvoudiger is geworden om de aanvraag digitaal in te dienen, zien we een duidelijke stijging”, aldus Savenberg.

Een tijdelijke maatregel of blijvend engagement?

Een uitsluiting op de EPIS-lijst is niet altijd definitief. Spelers kunnen een aanvraag indienen om hun registratie op te heffen. In 2024 gebeurde dat bijna 6.000 keer. Dit betekent dat veel mensen de lijst gebruiken als tijdelijke maatregel om even afstand te nemen van de gokomgeving.

Daarnaast zijn er ook externe aanvragen, bijvoorbeeld van bezorgde ouders of partners. In 2024 werden 151 van zulke aanvragen behandeld. In 108 gevallen leidde dit daadwerkelijk tot een opgelegde uitsluiting. De KSC hanteert hierbij strikte voorwaarden, de betrokkene moet hoor- en wederhoor krijgen en er moet overtuigend bewijs zijn van problematisch speelgedrag.

Waarom deze stijging in zelfuitsluitingen? Volgens de Kansspelcommissie is het besef gegroeid dat gokken geen onschuldig tijdverdrijf is. De Wereldgezondheidsorganisatie erkende pathologisch gokken al in 1980 als een officiële ziekte. De negatieve impact kan ernstig zijn, gokverslaving leidt niet alleen tot financieel verlies, maar vaak ook tot relationele problemen, werkverlies en psychische klachten.

Hulpverlening en bewustwording

De KSC beschouwt de bescherming van spelers dan ook als kerntaak. De commissie voert al jaren een beleid waarin preventie en regulering centraal staan. Zo zijn er wettelijke beperkingen op reclame voor kansspelen en geldt er sinds 2023 een wekelijkse stortingslimiet van €200 per speler in online casino’s.

Naast het EPIS-register wijst de Kansspelcommissie actief door naar hulporganisaties. Wie kampt met gokproblemen kan anoniem terecht op diverse platforms. Voor mensen met financiële problemen zijn er lokale hulpinstanties zoals het OCMW of het CAW.

De drempel om professionele hulp te zoeken blijft echter hoog. Voor veel spelers is het EPIS-register een eerste stap, een manier om zichzelf af te remmen en tijd te winnen. Of om hun omgeving te laten zien dat ze hun probleem serieus nemen.

Vergelijking met Nederland, ook Cruks barst uit zijn voegen

België staat niet alleen in deze strijd. Ook in Nederland klinkt steeds luider de roep om betere bescherming van gokkers. Het Nederlandse zelfuitsluitingsregister Cruks heeft inmiddels meer dan 100.000 inschrijvingen. Net als in België is dit enerzijds een succesverhaal van bewustwording, maar anderzijds ook een alarmsignaal dat het aantal probleemspelers blijft toenemen.

Raymond Aronds, voorzitter van belangenvereniging SLICKS en voormalig verslaafde, noemt Cruks in een interview met NPO “een goed begin, maar geen sluitstuk.” Zijn grootste kritiek? De mogelijkheid om je na zes maanden weer makkelijk af te melden. “Met één klik sta je opnieuw bloot aan verleiding.”

Daarnaast blijkt dat Cruks grote gaten kent. Het register beschermt spelers tegen legale online casino’s, maar krasloten, TOTO-weddenschappen en gokkasten in cafés vallen er niet onder. Ook wordt het systeem vaak omzeild via buitenlandse aanbieders. Net zoals in België, waar sommige spelers actief zoeken naar ‘casino’s zonder EPIS’.

Online gokkasten zijn de stille aanjager van verslaving

Experts waarschuwen al jaren dat vooral online gokkasten uiterst verslavend en verantwoordelijk zijn voor een groot deel van de gokverslaving. Niet alleen in speelhallen, maar vooral online. Het probleem? De snelheid. Je weet binnen seconden of je hebt gewonnen of verloren. En precies die korte feedbackloop maakt het verslavingsrisico groot, aldus verslavingskliniek Jellinek.

Bovendien gebruiken veel moderne gokkasten algoritmes die het gedrag van de speler monitoren. Verlies je veel? Dan krijg je net genoeg winst terug om te blijven spelen. Dit zogenaamde heet/koud-effect geeft spelers de illusie dat ze het systeem kunnen doorzien, een gevaarlijke misvatting.

Meer bescherming of meer autonomie?

De kern van het debat draait om balans, hoeveel verantwoordelijkheid moet bij de speler liggen en hoeveel bij de overheid of sector? Cruks en EPIS zijn waardevolle tools, maar bieden geen sluitende bescherming. Steeds meer spelers kiezen daarom voor zelfuitsluiting, in afwachting van strengere wetgeving of bredere ondersteuning.

In België pleiten hulpverleners en experts ervoor om zelfuitsluiting te koppelen aan begeleiding. Denk aan verplichte gesprekken bij het opheffen van de registratie, of langere wachttijden voordat iemand weer toegang krijgt tot goksites. De Kansspelcommissie erkent dat het huidige systeem sterk steunt op vrijwilligheid, wat voor sommige mensen niet voldoende is.

De maatschappelijke kost van gokken

Gokverslaving kost niet alleen de speler geld. Ook de samenleving draagt de last, in de vorm van schulden, uitkeringen, psychologische hulp en verloren arbeidspotentieel. Steeds vaker klinkt de oproep voor een fundamentele herziening van de gokwet. Zowel in België als in Nederland. Niet alleen via restricties, maar ook via een mentaliteitsverandering binnen de sector.

Casino’s en aanbieders moeten actief bijdragen aan verslavingspreventie, bijvoorbeeld door transparanter te zijn over winkansen, realistische reclames te tonen en tools aan te bieden voor verantwoord spelen. Sommige platforms doen dit al: ze bieden limieten aan, snelle uitbetaling zonder verleiding en tools om gedrag te monitoren.

Verantwoord gokken zonder Cruks of EPIS?

Sommige spelers kiezen bewust voor online casino’s zonder Cruks check of de EPIS-lijst. Bijvoorbeeld omdat ze hun registratie als te beperkend ervaren, of omdat ze tijdelijk toegang willen tot een breder spelaanbod. In dat geval is het essentieel om extra waakzaam te zijn. Gokken zonder Cruks of EPIS kan, maar vraagt om volwassenheid, discipline en kennis.

Een paar praktische tips:

• Kies alleen betrouwbare, gereguleerde aanbieders met een vergunning.
• Stel je eigen stortingslimieten in, ook als het platform dat niet afdwingt.
• Gebruik tools zoals reality checks, verlieslimieten en automatische pauzes.
• Speel niet onder invloed van stress, alcohol of emotie.
• Stop op tijd en zoek hulp als je het gevoel hebt de controle te verliezen.

De stijging in zelfuitsluitingen toont dat bewustwording rond gokverslaving toeneemt. Maar het EPIS-register is slechts een instrument. Zowel spelers, aanbieders als beleidsmakers moeten samenwerken om gokken veilig en verantwoord te houden. En voor wie ervoor kiest om buiten de lijsten om te spelen. Doe het bewust, met grip en binnen je grenzen.